Verslag event Age Friendly City

‘Ouderen zijn net zo verschillend als andere generaties. Ze zijn niet zielig en alleen!’

Stichting SeniorenStudent organiseerde op maandag 19 september voor de tweede maal een avond over de ouderenzorg in de theaterzaal van de Openbare Bibliotheek Amsterdam. De avond ging over kennis delen, elkaar inspireren en van elkaar leren met als thema Age Friendly City. 

Rond 19.00 was de zaal gevuld met zorgprofessionals, beleidsmakers, studenten, senioren en andere geïnteresseerden en kon de avond beginnen. Moderator Fre Hooft van Huysduynen heet iedereen welkom en introduceert tekenaar Wide Vercnocke. Hij zal gedurende het programma alle besproken inhoud proberen te vangen in beeld. Zijn illustraties worden geprojecteerd op een groot scherm. 

Foto’s: StichtingSeniorenStudent©

Mede-oprichter van Stichting SeniorenStudent Anne van Oudheusden begint vervolgens haar presentatie met de vraag: ‘Waarom organiseren wij een avond met als thema Age Friendly City?’ Volgens Anne is dit nodig vanwege de grote eenzaamheid onder ouderen en de afstand tussen jongeren en ouderen.

Ze vertelt kort de achtergrond waaruit Stichting SeniorenStudent ontstaan is. De Vinderij begon, na OppasStudent en PoetsStudent, met SeniorenStudent als een betaalde dienst in 2013. In het eerste jaar bleek dat er veel vraag was naar de hulp en het gezelschap van studenten, maar dat een aantal senioren hier geen budget voor heeft. In 2014 is om deze reden Stichting SeniorenStudent opgericht. Studenten helpen de senioren met het vergroten van hun zelfredzaamheid en sociale netwerk. De student voorziet de senior vrijwillig een jaar lang van sociale zorg. De studenten doen dit vrijwillig en in 2015 en 2016 zijn er al meer dan 100 matches gemaakt. ‘Een aantal studentvrijwilligers is vandaag ook aanwezig.’ Anne vraagt hen op te staan en zij krijgen van het publiek een spontaan applaus. Anne vertelt daarna dat er in 2017 wordt gestart met 500 nieuwe matches, verdeeld over Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. 

Wat is een Age Friendly City?

Aan het woord is Frank van Lenthe, projectleider van een Europese megastudie naar  de leefomgeving van ouderen. Hij vertelt dat er nog geen goed antwoord is op die vraag. ‘Als ik een antwoord had gehad, dan had ik het gemaild en hier niet gestaan.’ Het thema is volgens hem interessant omdat er drie grote ontwikkelingen samenkomen. Naast dat wij ouder worden en langer leven met beperkingen, gaan er steeds meer mensen in de stad wonen en zijn er grote zorgen over ongelijkheid. Volgens Frank van Lenthe is dit niets nieuws, maar het thema raakt nooit uit de mode. De gezondheidsraad maakte een aantal jaren geleden al duidelijk dat de fysieke omgeving belangrijk is voor ouderen.

Hoe belangrijk die omgeving is, wordt nu in verschillende Europese steden onderzocht. Frank van Lenthe: ‘De stad is een plek waar ouderen zich ook thuis voelen, kunnen blijven deelnemen aan de samenleving en zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen.’ 

Theatrale interventies

Gedurende de avond zijn er twee momenten waarop Revka Bijl het podium op stapt. Tijdens haar eerste interventie neemt Revka plaats aan het begin van de tijdslijn op het podium. Ze leest een gedicht voor, geschreven vanuit het oogpunt van een jong persoon. ‘De stad is van mij, de stad is van de succesvolle,’ klinkt haar tekst door de zaal.

Interview senior en student

Op het podium nemen meneer Van der Steen (90) en zijn studentvrijwilliger Charlotte (27) plaats. ‘Ja wij horen bij elkaar, wij zijn een stel!’ antwoordt meneer Van der Steen als moderator Fre hem vraagt of zij een setje zijn. Meneer Van der Steen is door zijn huisarts doorverwezen naar het project Jong+Oud=Goud. ‘Toen Charlotte voor de eerste keer langs kwam hebben wij samen zitten praten aan de tafel, want het moet wel klikken. Want als het niet klikt, hoef je er niet aan te beginnen!’ Gelukkig kunnen Charlotte en meneer Van der Steen het goed met elkaar vinden. Ze doen samen boodschappen, drinken koffie, spelen een spelletje en ze zijn laatst samen gaan lunchen aan het strand. ‘Het is wel anders, want Charlotte drinkt water bij haar brood en ik karnemelk.’ Voor Charlotte is dit de eerste senior die zij regelmatig bezoekt, maar zij hoefde niet te wennen aan het leeftijdsverschil. ‘Het is eigenlijk niet anders dan dat je iemand op een andere manier ontmoet, je praat over de normale dingen.’ 

Naast hen zitten Mevrouw Tieman (88) en haar studentvrijwilliger Sara (21). De eerste ontmoeting verliep heel soepel, vertellen ze. Mevrouw Tieman heeft zelf aan de bel getrokken bij de gemeente. Haar normale hulp kwam niet meer, maar nu is er Sara. Ze brengen het grootste gedeelte van de tijd kletsend door. Daarnaast drinken ze samen thee en koken ze samen. ‘Sara is als een soort dochter, ze komt sinds maart bij mij langs, maar we zijn nu al zo openhartig naar elkaar!’ Sara had ook niet durven dromen dat zij met zoveel plezier naar mevrouw Tieman zou gaan. ‘We raken niet uitgepraat, ik vind het leuk om met mevrouw Tieman de verschillen te bespreken tussen onze generaties.’ 

Meneer Van der Steen vat het vrijwilligersproject prachtig samen: ‘Het probleem is dat ik slecht ter been ben waardoor naar buiten gaan lastig is. Maar als wij samen op stap zijn, zijn al die obstakels opeens weg.’ 

Eileen Bervens, onderzoeker Age Friendly City in de Indische buurt te Amsterdam zit tussen de koppels in op het podium. Zij adviseert over het oudervriendelijk maken van de buurt en is bezig met het opbouwen van een gemeenschap om van elkaars verhalen te leren. Haar onderzoek bevindt zich in de ontmoetingsfase. Eileen wil graag van de koppels weten of zij nog tips hebben. Charlotte kan wel iets bedenken: ‘Als wij rond de flat van meneer Van der Steen gaan wandelen, is er nergens een bankje om even pauze te nemen. Dit terwijl meneer woont in een seniorenflat.’

Debat steden

Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn uitgenodigd om te strijden voor de titel ‘Stad met de meest Age Friendly Future.’ Namens de gemeente Den Haag debatteert Elisabeth de Vries, beleidsadviseur seniorvriendelijke stad Den Haag en Maarten Poorter, gemeenteraadslid en woordvoerder Zorg en Welzijn vertegenwoordigt Amsterdam.

Rotterdam zou vertegenwoordigd worden door Marijke de Vries (programmamanager eenzaamheid) maar omdat zij vertraging had met de trein nam haar collega Annemieke van der Kooij (Programmamanger Langer Thuis) het voor haar over. Het debat werd geleid door onze moderator Fre. Na het uitleggen van de vraagstukken, kreeg elke deelnemer 50 seconden de tijd om te reageren, waarna het publiek kon stemmen op de stad met de beste Age Friendly ideeën. 

Vraagstuk 1: Zijn senioren niet gewoon zelf verantwoordelijk voor hun geluk en het tegengaan van eenzaamheid?

Elisabeth: ‘Jazeker, ouderen zijn zelf verantwoordelijk. In Den Haag kun je vitaal blijven en eenzaamheid wordt bestreden. Je moet voor jezelf doelen blijven stellen, het is immers geen Zwitserleven.’ Daarnaast stelt Elisabeth dat wanneer je alles doet, je gelukkig blijft en niet eenzaam wordt. Den Haag wil senioren daar graag bij ondersteunen door te faciliteren in voorzieningen. Rotterdam is het in zekere zin eens met Den Haag. Annemieke stelt dat voor senioren geen andere regels gelden. ‘Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen geluk.’ Toch ziet ook zij dat de helft van de mensen zich wel eens eenzaam voelt en een kwart van de ouderen niemand heeft om op terug te vallen. Daar wil Rotterdam met man en macht aan werken. Zij werken samen met 80 organisatie in het programma Voor Mekaar. Maarten Poorter van de gemeente Amsterdam vindt dat eenzaamheid geen individueel probleem is. Je moet keuzes maken en anders leven om eenzaamheid tegen te gaan. Maar als samenleving zie je eenzaamheid, die eenzame mensen moet je vinden. ‘Het is daarmee een collectief probleem. Als overheid moet je kijken hoe ver je achter de voorkeur moet komen en je moet samenwerken met instanties.’

Vraagstuk 2: Wat doet jouw stad om het contact tussen verschillende generaties te bevorderen?

Maarten begint zijn reactie met een voorbeeld uit Nieuw-West, het wijkleerbedrijf. Een project dat is gestart door én voor buurtbewoners. Maarten droomt ervan dat in 2020 dit soort projecten een plek hebben gekregen in de stad en duurzaam kunnen blijven bestaan. Hij oppert daarnaast dat zorgverzekeraars hier aan bij kunnen dragen en dat het een taak is van de politiek om de zorgverzekeraars uit te dagen. Annemieke houdt tijdens haar reactie een tijdschrift omhoog. Alle senioren in Rotterdam ontvangen dit tijdschrift, met deze keer op de voorkant twee actieve ouderen. ‘Wij willen laten zien dat ouderen net zo verschillend zijn als andere generaties. Ze zijn niet zielig en alleen’. In Rotterdam wordt positief gereageerd op het tijdschrift, het levert meer vrijwilligers op en er is een app gebouwd voor ouderen. ‘En Stichting SeniorenStudent gaat in januari 2017 ook in Rotterdam van start!’ Elisabeth uit Den Haag vindt dat jongeren en ouderen elkaar vrij gemakkelijk vinden. Er poppen in haar stad veel initiatieven op zoals zwemmen met dementerenden, huisbezoeken en gespreksgroepen over cultuur. ‘Op dit soort manieren wordt er aandacht voor eenzaamheid gevraagd, dat gebeurt allemaal vanzelf.’

Vraagstuk 3: Welke plannen hebben jullie als stad om de situatie van zelfstandig thuiswonende senioren te verbeteren?

Als eerste krijgt Annemieke het woord. ‘Wij werken in Rotterdam aan het programma Langer Thuis. Daarbij kijken we naar de mogelijkheden voor senioren om langer zelfstandig te kunnen wonen. We willen werken naar verschillende vormen van wonen, die aansluiten bij de senior.’ Elisabeth stelt dat wonen een bijzonder punt is bij ouderen. ‘Senioren blijven te lang in de veel te grote huizen wonen, bang om te verhuizen.’ Volgens Elisabeth moet je in de bestaande wijken voldoende infrastructuur verzorgen om elkaar te kunnen ontmoeten. De stad moet er daarnaast voor zorgen dat hobby’s en verenigingen door kunnen blijven gaan. Uit Amsterdam komt de reactie dat het belangrijk is dat mensen oud kunnen worden in de eigen buurt. ‘Verzorgingstehuizen verdwijnen uit de binnenstad, Amsterdam bouwt 10.000 nieuwe woningen voor kwetsbaren.’ Zo worden in Amsterdam de benedenwoningen gebruikt voor senioren en als ergens een traplift wordt geplaatst, is het handig als de volgende bewoner hier ook gebruik van maakt. 

Vraagstuk 4: Welke innovaties heeft jouw stad op de planning staan om de mobiliteit van senioren te verbeteren?

Elisabeth: ‘Bij mobiliteit denk je aan nieuwe snufjes. Hoe blijf je bewegen? Wij willen innovaties om persoonlijk mobiel te blijven, om niet de taxi of bus te nemen maar gewoon met de tram te durven. Dat zou toch fantastisch zijn?’ Zo wil de gemeente Den Haag bredere fietspaden waardoor senioren nog durven te fietsen en op die manier mobiel blijven. Annemieke is het met Elisabeth eens. ‘In Rotterdam betekent mobiliteit ook naar buiten durven gaan, het op je plek voelen in de stad.’ Annemieke ziet steeds meer ouderen die zich minder prettig voelen als ze naar buiten gaan. Als je een bankje neerzet op de route naar de winkel, dan kun je zelf boodschappen doen. Dit doet Rotterdam in Lief en Leef straten. In deze straten is het normaal om even met de buurvrouw een praatje te maken. De drempel wordt weggenomen. Maarten begint zijn reactie over de Noord-Zuid lijn. ‘Er gaan na het openen van de nieuwe metrolijn veel bushaltes geschrapt worden waardoor senioren langer moeten lopen. 65 plussers met een minimum inkomen mogen al gratis gebruik maken van het openbaar vervoer en gratis parkeren, maar de buslijnen moeten blijven.’

Vraagstuk 5: Organiseren we niet teveel voor ouderen?

Maarten mag het laatste vraagstuk openen. Hij stelt dat ouderen veel zelf kunnen. Zo zijn er in Amsterdam verschillende stadsdorpen, gemeenschappen waar ouderen zich organiseren. Senioren zoeken elkaar op. De stadsdorpen wilden niets te maken hebben met de politiek. Toch wil Maarten onderzoeken of het mogelijk is om dit initiatief te verspreiden over de gehele stad. Maarten wil dit graag namens de gemeente Amsterdam faciliteren. Annemieke is het met Maarten eens. ‘Ouderen weten veel beter dan de gemeente wat zij leuk vinden. Vijf keer in dezelfde wijk, op dezelfde avond bingo? De gemeente kan helpen met de afstemming tussen organisaties en activiteiten.’ Ook in Den Haag zijn veel ouderen actief volgens Elisabeth. In Den Haag proberen ze verbindingen te maken tussen verschillende domeinen. Zij kijkt door de domeinen heen en als er een samenkomst tussen de domeinen is, dan kunnen vanuit daar activiteiten ontstaan. 

Het publiek mag stemmen en het is duidelijk; Rotterdam heeft de meest Age Friendly Future, gefeliciteerd!

Pitches

Initiatiefnemers krijgen 3 minuten podiumtijd om hun product voor ouderen te pitchen. Wie heeft het beste idee voor een Age Friendly City?

Sara, for good old times

Sara Bruinsma wil een ode brengen aan een lang leven. Ze vraagt zich af: ‘Wanneer heb je het gevoel dat jouw leven de moeite waard was? Weet jouw omgeving waar jouw leven naartoe heeft geleid?’ Sara huurt een oude auto naar keuze en gaat met een senior op pad. Zij stelt de vragen, de senior geeft antwoord. De familie van de senior is onderdeel van de dag en alles wordt vastgelegd op schrift, foto’s en/of film. ‘Je kunt juist van ouderen leren, ik denk niet aan incontinentie en inclusie. Ouderen zijn net mensen, ze hebben alleen iets meer rimpels en veel levensverhalen.’

Het Danspaleis

Het Danspaleis bestaat sinds 2012 en is dit jaar gestart met een nieuwe formule: De Mobiele Huiskamerdisco. Frédérique Arnold vertelt. ‘Vrijwilligers gaan op bezoek bij ouderen met een draagbare platenspeler en singeltjes met muziek van toen. De muziek is een opening voor een praatje.’ Het project is nog op zoek naar vrijwilligers! 

Buuv

Buuv is een website voor iedereen en voor alle leeftijden. De helft van de leden van de buurtmarktplaats is tussen de 55 en 75 en een kwart is nog ouder. Simone Knaapen: ‘Buuv is een kleine moeite met een groot plezier.’ Buurtbewoners kunnen elkaar vinden via de website voor praktische hulp. Daarnaast is er een team van vrijwillige helpdeskmedewerkers de hele week telefonisch bereikbaar. 

Oma’s Pop-Up

Het concept Oma’s Pop-up  is bedacht door Mark Hendriks voor zijn opleiding commerciële economie. Tijdens de pitch benoemd Mark dat het een stichting is, maar nog geen subsidie ontvangt. Hij kijkt daarbij naar Marijke de Vries, ambtenaar van de gemeente Rotterdam. De zaal moet lachen. Senioren koken in het pop-up restaurant voor de gasten en op die manier wordt eenzaamheid tegen gegaan. In de Week Tegen eenzaamheid staat het initiatief op Rotterdam Centraal om het thema onder de aandacht te brengen. 

Academie van de Stad

‘Academie van de Stad maakt een verbinding tussen de stad en haar studenten,’ aldus projectcoordinator Loes Geijsen. Zij zetten maatschappelijke praktijkprojecten op in de stad, zoals Springlevend in de wijk. Bij deze samenwerking tussen gemeente, woningcorporaties en de academie krijgen de studenten korting op de huur in ruil voor maatschappelijke inzet. Linde de Wit, student en deelnemer Springlevend in de wijk, vertelt dat zij in Betondorp samen tuintjes opknappen, een wandeling maken met oude Betondorpers en zo het sociale netwerk van ouderen uit de buurt vergroten. Ze eindigt met een uitspraak van Johan Cruijff (geboren in Betondrop): “Vaak moet er iets gebeuren, voordat er iets gebeurt.”

Waag Society

Het project MakeHealth van Waag Society is een platform waar het volgens pitcher Jurre Ongering weer gaat om het zelf maken. Er wordt onderzocht hoe stakeholders in de zorg zelf maker kunnen worden van zorgoplossingen, die een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van patiënten of zorgprofessionals ondersteunen. Ze proberen om bij individuen en professionals de inner designer in zich los te laten. 

Allemaal sterke pitches met hele goede en uiteenlopende ideeën! Dit blijkt ook uit de stemmen van het publiek, het is een nek-aan-nek-race.  Sara, for good old times krijgt echter de meeste stemmen. Kees Penninx van ActivAge doet de prijsuitreiking. Sara wint de titel van beste Age Friendly innovatie én krijgt twee kaarten voor de voorstelling Gouwe Ouwe, mede mogelijk gemaakt door De La Mar Theater. 

Borrel

Nadat de avond muzikaal is afgesloten door Fre en Sven op gitaar met het liedje Later van Herman van Veen, wordt het publiek uitgenodigd voor de borrel. Stichting SeniorenStudent deelt goodiebags uit aan het publiek en samenwerkingspartner Cornelis Serveert verzorgt verschillende inspirerende conversatiestarters. Fotomuseum FOAM exposeert een aantal posters opgehangen met werken van hun intergenerationeel project Samen twee keer kijken. De avond was een succes en er werd nog lang nagepraat!

Iedereen bedankt en tot volgend jaar! 

Met bijdragen van:
Projectstudio Cornelis Serveert, Fre Hooft van Huysduynen, Wide Vercnocke, Revka Bijl, Sven, Frank van Lenthe, Kees Penninx, Maarten Poorter, Elisabeth de Vries, Annemieke van der Kooij, Marijke de Vries, Sara Faasse, mevrouw Tieman, Charlotte Schmidt, meneer Van der Steen, Eileen Berkvens, Sara Bruinsma, Frédérique Arnold, Simone Knaapen, Mark Hendriks, Loes Geijsen, Linde de Wit, Jurre Ongering, FOAM.